Đây là thay đổi mang tính nền tảng, chấm dứt hoàn toàn cơ chế nộp thuế khoán vốn quen thuộc với phần lớn hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
Đối tượng áp dụng: Toàn bộ hộ kinh doanh sẽ chuyển sang phương pháp kê khai thuế theo quy định mới.
Phân loại theo doanh thu:
Dưới 200 triệu đồng/năm: Vẫn phải thực hiện kê khai thuế, nhưng được miễn nghĩa vụ nộp thuế. Việc này giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu, đồng thời giảm áp lực tài chính cho hộ kinh doanh nhỏ.
Từ 200 triệu đến 3 tỷ đồng/năm: Kê khai theo tháng hoặc quý và nộp thuế dựa trên tổng doanh thu phát sinh.
Trên 3 tỷ đồng/năm: Cơ quan quản lý khuyến nghị sử dụng dịch vụ kế toán chuyên nghiệp để đảm bảo tuân thủ đầy đủ và chính xác.
Cách tính thuế: Thuế được tính trực tiếp trên tổng doanh thu, không được trừ bất kỳ khoản chi phí nào (nguyên vật liệu, nhân công, mặt bằng, điện nước…).
Một quán phở có doanh thu tháng là 50 triệu đồng. Giả sử thuế suất ngành dịch vụ ăn uống là 3%.
Số thuế phải nộp:50.000.000₫ × 3% = 1.500.000₫
Lưu ý quan trọng: Số 50 triệu đồng là toàn bộ doanh thu thu về trong tháng. Các khoản chi phí như xương, thịt bò, bánh phở, lương nhân viên, tiền thuê nhà, điện – nước,… đều không được khấu trừ khi tính thuế. Điều này đặt ra yêu cầu các chủ hộ kinh doanh phải kiểm soát chi phí chặt chẽ hơn để đảm bảo lợi nhuận.
Quy định mới được đặt ra nhằm tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh và ngăn chặn tình trạng xuất hóa đơn khống, gian lận thuế.
Nguyên tắc cốt lõi: Hộ kinh doanh chỉ được xuất hóa đơn đầu ra khi có hóa đơn đầu vào hợp lệ cho hàng hóa, dịch vụ đã mua. Điều này đảm bảo mỗi giao dịch bán ra đều có nguồn gốc rõ ràng.
Rủi ro khi vi phạm: Trường hợp hộ kinh doanh liên tục xuất hóa đơn với giá trị lớn nhưng không có hoặc có rất ít hóa đơn đầu vào, cơ quan thuế sẽ nghi ngờ về tính thực chất của hoạt động kinh doanh. Nguy cơ bị thanh tra, kiểm tra đột xuất là rất cao, đặc biệt trong các ngành dễ phát sinh tình trạng buôn bán hàng hóa không rõ nguồn gốc.
Một cửa hàng thời trang nhập 100 áo sơ mi từ xưởng may. Xưởng may sẽ xuất hóa đơn VAT đầu vào cho cửa hàng.
Khi bán sản phẩm cho khách và khách yêu cầu hóa đơn, cửa hàng sẽ sử dụng phần mềm hóa đơn điện tử để xuất hóa đơn đầu ra.
Nếu cửa hàng bán 1.000 chiếc áo, nhưng chỉ có hóa đơn đầu vào của 100 chiếc, cơ quan thuế sẽ đặt vấn đề về nguồn gốc của 900 chiếc áo còn lại. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy rủi ro trong quản lý thuế và có thể dẫn đến kiểm tra chuyên sâu.
Hộ kinh doanh cần chủ động thu thập, lưu trữ và quản lý đầy đủ hóa đơn đầu vào để đảm bảo tính hợp lệ khi kê khai thuế.
Yêu cầu đối với hóa đơn hợp lệ: Hóa đơn đầu vào phải là hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) do doanh nghiệp, tổ chức được phép phát hành. Các loại hóa đơn bán lẻ, hóa đơn viết tay hoặc chứng từ không theo đúng chuẩn pháp lý đều không được chấp nhận.
Nguyên vật liệu: Mua tại các nhà cung cấp lớn như Mega Market, Big C, hoặc từ các công ty phân phối thực phẩm có xuất hóa đơn VAT.
Vật dụng – trang thiết bị: Mua tại các công ty sản xuất hoặc đơn vị phân phối đồ dùng – dụng cụ chuyên ngành.
Dịch vụ: Bao gồm hóa đơn điện, nước, internet, thuê mặt bằng (trường hợp chủ nhà là doanh nghiệp có khả năng xuất hóa đơn).
Đối với các mặt hàng mua tại chợ truyền thống – nơi người bán không có khả năng xuất hóa đơn VAT – hộ kinh doanh có thể sử dụng:
Bảng kê hàng hóa mua vào không có hóa đơn (Mẫu 01/TNDN)
Chứng từ thanh toán hợp lệ: ủy nhiệm chi, phiếu chi có chữ ký người bán
Phương án này giúp chứng minh nguồn gốc hàng hóa và giảm thiểu rủi ro khi cơ quan thuế đối chiếu dữ liệu.
Việc áp dụng hóa đơn điện tử là yêu cầu bắt buộc đối với hộ kinh doanh trong giai đoạn mới. Quy trình được thực hiện theo hai bước chính như sau:
Dự thảo cải cách thuế TNCN dự kiến áp dụng từ năm 2026 đề xuất điều chỉnh biểu thuế lũy tiến nhằm tăng tính công bằng và hợp lý cho người nộp thuế. Hai phương án đang được cân nhắc như sau:
| Phương án 1 | Phương án 2 |
|---|---|
| Đến 10 triệu/tháng: 5% | Đến 10 triệu/tháng: 5% |
| Trên 10 – 30 triệu: 15% | Trên 10 – 30 triệu: 15% |
| Trên 30 – 50 triệu: 25% | Trên 30 – 60 triệu: 25% |
| Trên 50 – 80 triệu: 30% | Trên 60 – 100 triệu: 30% |
| Trên 80 triệu: 35% | Trên 100 triệu: 35% |
Điểm chung của cả hai phương án:
Giữ nguyên mức thuế suất thấp cho người có thu nhập thấp.
Điều chỉnh các bậc thuế cao hơn nhằm tăng tính công bằng, đảm bảo người có thu nhập cao chịu thuế đúng mức.
Như vậy, người lao động và hộ kinh doanh cá nhân cần theo dõi sát sao để lập kế hoạch tài chính và khai thuế phù hợp khi các quy định mới chính thức có hiệu lực.
Năm 2026 dự kiến sẽ là bước ngoặt trong công tác quản lý thuế, với giám sát chặt chẽ và toàn diện hơn từ cơ quan thuế. Để thích ứng với môi trường mới, các hộ kinh doanh nên lưu ý những điểm sau:
Minh bạch hóa hoạt động: Kê khai doanh thu đầy đủ và trung thực, đảm bảo các báo cáo phản ánh đúng tình hình kinh doanh.
Chuẩn hóa chứng từ: Tập thói quen lấy và lưu giữ hóa đơn đầu vào hợp lệ, tránh tình trạng thiếu chứng từ khi cơ quan thuế kiểm tra.
Quản lý tài chính chặt chẽ: Theo dõi sát sao dòng tiền, doanh thu và chi phí để duy trì hoạt động kinh doanh bền vững.
Tránh rủi ro pháp lý: Tuyệt đối không thực hiện mua bán hay xuất hóa đơn “khống” để tránh bị xử phạt hoặc kiểm tra đột xuất.
Mặc dù đây là giai đoạn thách thức, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để các hộ kinh doanh chuẩn hóa quy trình, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong dài hạn.
Hãy theo dõi website Italand.vn để cập nhật những bài viết hữu ích và thông tin mới nhất mỗi ngày.
